EĞİTİM
KENDİ SANATI
Farklı dönemlerden oluşan kendi sanat çalışmalarının bir Mega-Kent olan İstanbul’da yaşamanın getirdiği etkileşimlerden kaynaklanarak oluşturulan dışavurumculuk tarzında resim yapıtları da ardında bir nevi içe dönük soyut-sürrealizm dönemi başlıyor. Son seneler içerisinde geliştirdiği Çağdaş Dokuma – Fiber Art serilerinde aktarılan temalarda bir şehir insanının özlemle aradığı doğa lirizmi ifadeleri olarak algılanabilir. Sanatçı, şimdiye kadar yurtiçi ve yurtdışında birçok sergiye katılmıştır. Katıldığı sergilerden önde gelen birkaç örneği sayfanın en altında bulabilirsiniz.
ATÖLYE KURUCULUĞU VE EĞİTMENLİK
Eğitimci kimliği ise ayrı ve upuzun bir yol izlemekte. İsveç’te 1959 yılında çocuklar için ilk düzenli sanat etkinliklerinin başlatılması ile geçen 65 yılın üzerinde bir süre içinde çoğu Türkiye’de olmak üzere 50’nin üzerinde farklı eğitsel – sosyal kurum bünyesinde sanat atölyesi kuruculuğu görevi ile ayrıca da eğitmen olarak yer almıştır.
Çocuklarla Çalışmaları ve Öncü Kimliği
Sanatçı, kendi çocukluğunu “Kuzey” ormanlarında, doğanın göbeğinde çok mutlu geçirebilmiş şanslı biridir. İstanbul’da beton – asfalt arasında sıkışmış yetişen çocuklara da doğa tutkunluğunu aşılayabilmek ve kendi deneyimlerini aktarabilmek istiyordu. İsveç’i, “Çocuk Kültürü”ne sahip bir toplum olması yönüyle örnek alıp, ancak oradan gelen bilgi ve deneyimlerini bu topraklara uygun olacak şekilde süzgeçten geçirip çeşitli öncü kurumlarda atölye kuruculuğu yapmıştır. Bu cesur ve vizyoner kurumlarda kurduğu atölyeler, bir de sayıları onlarca olduktan sonra artık çok yaygın bir ağ oluşmuş ve sonuç olarak, çocuk sanat eğitimi konusunda ülkede belli bir anlayışın yerleşmesine katkıda bulunmuştur. Kuzey’den, ABD vb. Batı ülkelerinden aldığı eğitimler, edindiği deneyimler ve okuduklarını kendi süzgecinden geçirerek yarattığı atölye modeli, esas olarak; sanat ve doğa arasındaki ilişkiye yoğunlaşarak, bunları oyun gücü ile birleştirerek çocukların kendilerini özgürce ifade edebildikleri yepyeni bir tür atölye modeli olmuştur.
50’nin üzerinde farklı eğitsel, sosyal öncü kurum bünyesinde sanat atölyesi kuruculuğu ve eğitmenlik yapmıştır. Her zaman gençler ile birlikte çalışmayı seçmiştir ve ülke çapında geleneksel otoriter bir eğitim ortamında yeni ufuklar açan bir sanat pedagoji modelini oluşturmuş ve yaygınlaştırabilmiştir. Çalıştığı kurumlara bazı örnekleri sayfanın aşağısında bulabilirsiniz ancak kendisinin eğitimcilik hayatında dönüm noktası gibi gördüğü birkaç kilit kurumdan örnek vermek gerekirse;
Türkiye’deki sanat atölyeleri ve kurum kurma serüveni 1977’de, sonrasında efsaneleşecek olan Küçük Ev Çocuk Yuvası ile başladı (Psikolog Stella Ovadia ve birkaç arkadaşları ile birlikte). Ertesi yıl Çapa Tıp Fakültesi Psikiyatri Kliniği Rehabilitasyon Atölyesi‘nde yetişkinler için sanat terapisi yaptı. 1979’da oluşturduğu atölye modeli, ilk kez topluma yaygın olarak sunulabildi. Tatbiki Güzel Sanatlar Fakültesi’nde “Tasarımda Başlangıç” adı altında bir sunum gerçekleştirdi ve Rahmetli Prof. Dr. Özcan Köknel dahil birçok izleyicinin devamında aktif katılımının da on yıllarca süreceği bir *anlayış sistemi başlattı.
(*Söz konusu anlayış, özgürce ifade temeline dayanıyordu ve bazen serbest, bazen ise güdümlü veya yarı güdümlü eğitim teknikleri kullanılabiliyordu ancak multidisipliner bir zemin esastı. 4 yaşındaki bir çocuk, ortalama bir ressamın, heykeltıraşın veya dokumacının kullandığı çeşitli tekniklerin uygulamasını (son derece de rahat bir biçimde!) yapabiliyordu. Çocuk, artık ciddiye alındığını hissediyordu ve edindiği özgüvenle, belki bir yetişkin için sonsuz cesaret gerektirecek işlere dahi hiç çekinmeden kollarını sıvayıp, altından da başarıyla kalkıyordu.)
Dönüm noktalarından biri de 1984 yılında Merhum Güler Yücel ile birlikte Evrim Sanat ve Yaratıcılık Atölyesi’nde gerçekleştirdikleri ortak çalışmalar idi.
Hemen ertesi yıl, 1996’da (İş İnsanı Ergin Telci ile birlikte) Robert Kolej’de “Bizimtepe Açıkhava Yaratıcılık Merkezi”ni kurdu ve sonraki birkaç yıl çalışmalarını yürüttü.
1990’lara gelindiğinde İstanbul Müzik Şenliği Sanat Atölyesi kuruculuğunu (Borusan ve Askeri Müze ile ortaklaşa) gerçekleştirdi.
1995’ten 2004’e kadar Enka Okulları, *Borusan “Müziğin Rengi” Çocuk Sanat Atölyesi, Tarih Vakfı, Darphane ve Yapı Kredi Sanat atölyelerini kurdu, çalışmalar yürüttü ve kitaplar çıkardı.
“Aaaaa Mozart’tan Requiem çalıyor!”
*Borusan’ın çocuk sanat atölyesi 1997-2006 yılları arasında, kendisinin kurup çalıştığı sıralarda Beyoğlu’nda ana cadde üstündeydi ve dar gelirli okullardan da çocuklar geliyordu, sokak çocukları ile de çalışmalar yapıyordu. O yıllarda ayakkabı boyacısı bir çocuğun köşedeki müzik evinden gelen ezgileri tanıyıp “Aaaaa Mozart’tan Requiem çalıyor!” diye heyecanla haykırması sıradan olaydı çünkü Ahmet, her Perşembe büyük müzisyenleri tanıttığı sanat atölyelerine düzenli olarak katılıyordu ve elbette ki tek tanıdığı Mozart da değildi.
Koman Vakfı “BIS”, Beldemiz İçin Sanat Çocuklarla Heykel Projesi
Yine Borusan’da iken o yıllarda Dünya ilki olan bir heykel projesi de yapmışlardı 2005-2006 Koman Vakfı “BIS”, Beldemiz İçin Sanat Çocuklarla Heykel Projesi.) İsveç Başkonsolosluğu, İsveç Enstitüsü, İBB ve İlhan Koman Vakfı desteğiyle 100 çocuğa 3 ay süreyle birçok farklı malzeme ve teknik kullanarak heykel eğitimi verilmesi sürecini yönetti. Bu süreçte esas olarak Borusan‘ın Beyoğlu‘ndaki iki mekanında ve İstanbul’da iki başka mekanda çalışıldı ancak yanı sıra Mimar Sinan Eğitim Fakültesi‘nde atölye çalışmaları da yapıldı, Yapı Kredi ve başka kurumlarda heykel sergileri gezildi, İFSAK’tan fotoğrafçılar da gelip çocuklara destek oldular, çocukların heykel çalışmaları Yapı Kredi‘de sergilendi
Eğitim programı kapsamında çocuklar 4 gruba bölünmüştü ve üç ayrı kurumda heykel çalışmaları yürütüldü. Çalışma sonunda her gruptan birer eser seçildi ve profesyonel heykeltıraşlar tarafından anıtsal boyuta büyütülüp çocukların yaşadığı semte dikildi. Halen İstanbul’un 4 noktasında söz konusu eserler bulunmakta. (Avrupa Birliği, İsveç Merhum Heykeltıraş İlhan Koman Vakfı, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Yapı Kredi Kültür ve Sanat, Fuji Film, İFSAK ve BORUSAN ana sponsorluğunda.)
BİS Projesi detay bilgileri ve fotoğrafları için bağlantıyı tıklayınız: http://sonja.tanrisever.com/koman-vakfi-bis-beldemiz-icin-sanat-cocuklarla-heykel-projesi/
1997’de Tarih Vakfı, Darphane’de gerçekleştirdiği “Aile Bağları” adlı Güzel Sanatlar Atölyesi kuruculuğu, o tarihi mekânın izlerini taşıyordu ve hem çocuklar, hem (öğretmen, aile vb.) izleyiciler için son derece etkileyici olmuştu.
1998’de artık uluslararasına da açılıyordu. Art Child, UNESCO bağlantılı Uluslararası Fresk Yarışmasında, UPSD (Uluslararası Plastik Sanatlar Derneği) adına Türkiye proje sorumluluğunu yürüttü. (Farklı sosyo-kültürel yapıda çocuklarla çalışmayı hedeflemişti; sonuçta TEGV, Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği (ÇYDD) ve ENKA çocukları ile çalışma yürüttü.) Ülke sorumluluğu dışında bizzat çalıştırdığı gruplar, Türkiye çapında birincilik ve ikincilik kazandıktan sonra Dünya çapında 100’den fazla ülkede sergilenmek üzere yurtdışına gönderildi ancak uluslararası yarışma, yazık ki Paris’te gerçekleşen bir terör saldırısı nedeniyle gerçekleştirilemedi.
Art Child, UNESCO Projesi fotoğrafları için;
http://sonja.tanrisever.com/wp-admin/post.php?post=96&action=edit
Yapı Kredi’de “Çocuk Gözüyle Beyoğlu” ve “Çocuk Gözüyle Harfler”
1999 yılında Yapı Kredi’de “Çocuk Gözüyle Beyoğlu” adlı ve “Çocuk Gözüyle Harfler” adlı iki sanat eğitim projesi gerçekleştirmiş, ikisinin sonunda çocukların eserleri Beyoğlu’nda sergilenmiş, birinin sonucunda Yapı Kredi’den bir de kitap çıkarmıştı.
2000’de UPSD’de Çocuklarla Uçurtma ve Sanat Şenliği ile Dokuma Atölyeleri düzenledi.
2002’den itibaren ise Eğitmen Eğitimlerine büsbütün ağırlık vermeye başladı. SKYGD İstanbul, Bilgi Üniversitesi, SHÇEK gibi kurumlar başta olmak üzere KEDV (Kadın Emeğini Değerlendirme Vakfı) vb., artık eğitmen eğitimleri düzenliyordu. Bu kapsamda SHÇEK Diyarbakır ile iş birliği de yapıp İstanbul dışına, SKYGD (Sosyal ve Kültürel Yaşamı Geliştirme Derneği) ile birlikte Diyarbakır’a da uzandı ve “Risk Altındaki Çocuklarla Çocuk Sanat Atölyeleri” temasında sayısız atölye yürüttü.
Ancak 2003 yılından itibaren artık İsveç ve Türkiye arasında kültürel köprüler kurulmasına vesile oluyordu.
Öncelikle İsveç’ten sanatçı ve sanat eğitimcilerinin Diyarbakır’a gidip SKYGD ve SHÇEK vasıtası ile eğitmen ve çocuklarla çalışmalarına vesile oldu. Ayrıca Gotland, İsveç’te sanat pedagojik gelişim seminerleri düzenlenmesine vesile oldu, Bu kapsamda Türkiye’den sanatçı ve sanat eğitmenleri ile eğitmen adaylarının İsveç’teki eğitim, atölye ve seminerlere katılımını sağladı. İsveç’teki eğitmenlerle birlikte proje yürütücülüğü yaptı. Seminer sonunda İsveç Başkonsolosluğu ve İsveç Enstitüsü desteğiyle bir kitap basıldı.
2008 ve 2010’da Sinopale II ve Sinopale III, Sinop Bienalleri‘nde, ayrıca Zonguldak Merkez‘de eğitmen eğitimleri ve çocuk sanat eğitimi için atölye çalışmaları düzenledi.
Beijing, Çin’de gerçekleşen Olimpiyatlar
2008’de Beijing, Çin’de gerçekleşen Olimpiyatlar için İstanbul, Türkiye’den 10 çocuğun “Dünya Çocukları Resim Sergisi”ne katılımı için Antalya’dan bir ekiple eş zamanlı olarak çalışmalar yürüttü.
2008’de çalıştığı çocukların eserlerinin sergilendiği “ART-IK Zamanı” adlı sergi, Marmara Üniversitesi Eğitim Fakültesi’ndeydi ancak o güne dek ve ondan sonra da birçok özel ve devlet kurumunda çalıştığı çocukların sergileri olacaktı. 2008’deki söz konusu serginin kendisi için özellikle unutulmaz olan bir yanı, Merhum Prof. Dr. Özcan Köknel’in oraya kadar teşrif edip bir konuşma yapmasıydı. Ayrıca 65 yıllık eğitimciliği sırasında en önemsediği ve yaymak için çaba gösterdiği tekniklerden biri olan Flexible Wall Media konusunda Cumhuriyet Gazetesi yoluyla duyuru yapmış ve böylece çevre okullardan sergiye ziyarete gelen öğrencilerle çalışma imkânı bulmuştu.
Birçok da yayın çıkardı. Kendi yazdığı kitaplar, yazılmasına katkı sunduğu kitaplar, destek verdiği bir üniversite tezi, çok sayıda dergi ve makaleler de dahil olmak üzere birçok esere katkı sağlamıştır.
Yayınları
Kendi Sanatı;
1970 İsveç’te ilk karma sergi (Desen)
1985 Kişisel sergi “Bütünleşme Derken”, İstanbul (Resim, desen dokuma) Çekirdek Sanatevi, İstanbul
1991 Karma Sergi “İnsanlar” (Desen) Akbank, Taksim, İstanbul
1991 Karma sergi “Üç Renk”, Rönesans Galeri Bar, İstanbul
1994 Karma Tekstil Sergisi “Dokuma”, Capitol Sanat Galerisi, İstanbul
1995 Kişisel sergi, “Bir İstanbul Atölyesinden Manzaralar”, Galery Gripen, Karlstad, İsveç (Desen, resim, kolaj, dokuma)
1995 Tekstil Sanatçılar Gurubu adı altında 7 farklı karma sergi, İstanbul (Dokuma)
1998 Kişisel Sergi, “Şahit Parçaları” Ruhi Su Kültür ve Sanat Vakfı, İstanbul (Resim, dokuma, kolaj)
1998 Karma Sergi Pavo Sanat Galerisi, İstanbul (Desen, kolaj)
2001 Karma sergi, “Üç Renk Sergi”, Rönesans Galeri Bar İstanbul, (Resim)
2002 Üyeler Karma sergisi “Dosyalar”, UPSD Sanat Merkezi
2003 Karma Sergi “Barış Derneğini Destekleme”, Kadıköy Belediye Başkanlığı, İstanbul
2003 Üyeler Karma Sergisi “An, Anı Anımsa”, UPSD Sanat Merkezi
2003 Enka Okulları Sanat Galerisi, “İç ve Dış Doğa”, İstanbul,
kızıyla ortak sergi (tekstil kolaj)
2004 Karma Sergi “Doğaya Saygı” TEMA Vakfı ve UPSD işbirliği ile ortak sergi. AKM, Taksim, İstanbul (Lavür)
2005 Uluslararası Karma Sergi “Tekstil’de Yeni Vizyonlar” Devlet Resim Heykel Müzesi, İzmir (Tekstil kolaj)
2006 Barış Derneği’ne destek amacıyla Karma Barış sergisi, Kadıköy Belediyesi sergi salonu, İstanbul
2006 “Yaşanmışlığın İzleri” Retrospektif resim ve sanat sergisi Ares Sanat Evi, İstanbul
2007 “Akdeniz” UPSD Karma Sergi, İstanbul Sanat Fuarı
2011 “Tekstil Sanatçıları Karma Sergisi”, Güzel Sanatlar Fakültesi, Isparta
2012 “Dokumalarım” adı altında tek kişilik sergi Dibeklihan, Bodrum
2013 “Nature in Mind” tek kişilik retrospektif sergi İsveç Baş Konsolosluğu, İstanbul
2014 Tek kişilik retrospektif sanat sergisi TYSA, İstanbul
2015 “Bodrum in Mind” Bodrum Su Altı Arkeoloji Müzesi, Haluk Elbe Sanat Galerisinde kişisel retrospektif sergi
Sanatçı halen kendi atölyesinde yoğun çalışmalarını sürdürmektedir, toplam olarak 57 sene yenilikçi sanat eğitimi çalışma uygulamaları gerçekleştirmiştir. Toplamda 50 yıldır ve bu sürenin 47 yılını Türkiye’de çok çeşitli kültür ve eğitim kurumlarında özellikle çocuklar ve gençler için sanat eğitmenliği ve sanat eğitim ortamlarının kuruluş çalışmalarını gerçekleştirmiştir. (Örneğin Tarih Vakfı’ndan, Enka gibi özel okullara, Yapı Kredi gibi banka organizasyonlarına, Bizim Tepe, Borusan gibi özel kuruluşlar ile SHÇEK gibi devlet kuruluşları veya ZOKEV gibi derneklere dek uzanmış, eğitim çalışmaları, sergiler veya atölye çalışmaları gerçekleştirmiştir.)
Halen kendi atölyesinde sanat çalışmalarını sürdürmekte ve bunun yanında, çeşitli kurumlarda sanat ve sanat eğitimi üzerine seminerler vermektedir.
Sanat Eğitimi alanındaki birikimlerini kızı ile birlikte bir kitap haline getirmiştir (“Free Art Learning With Kids” http://www.dr.com.tr/ekitap/free-art-learning-with-kids-introduction-book-i) ve şu an Amazon ile iBooks üzerinden 51 ülkeye erişim sağlanabilmektedir.
Yayınladığı makaleler arasında;
• Yıldız Teknik Üniversitesi “Müzecilik ve Eğitim” başlığı altında çocuk sanat eğitiminde yenilikler (2003)
• Ülkeler Arasında Kültürel Köprüler başlığı altında, İsveç Enstitüsünün katkıları ile basılan “Sanat Pedagojik Semineri” konulu bir yayın (2003)
• INSEA (Uluslar Arası Sanat Yolu ile Eğitim Kurumu) 5. Avrupa bölgesel kongresi kapsamında “Çocuklara Multidisipliner Sanat Pedagoji ve Oyun” (2004)
• SKYGD Sosyal Kültürel Yaşamı Destekleme Deneyleri (2009)
• Sanat Atölyeleri için program giriş
• Çocuk ve genç için sanatsal yaratmanın önemi ve malzemeyle olan ilişkisi
Üye olduğu kurumlar arasında UPSD “Uluslararası Plastik Sanatlar Derneği” aynı zamanda yönetim kurulu üyesidir, UNESCO, Avrupa Rehabilitasyon Merkezi” (AREM) ve “Sosyal Kültürel Yaşamı Geliştirme Derneği” (SKYGD) yer almaktadır.
Sanat yapıtları dünyanın çeşitli ülkelerindeki sanat koleksiyonlarında yer almaktadır.
Sonja Böhlander Tanrısever, “Uluslararası Plastik Sanatlar Derneği” UPSD’de Yönetim Kurulu üyesi, “Sosyal Kültürel Yaşamı Geliştirme Derneği” SKYGD’ye ve “International Society for Education through Art” InSEA’ ya üyedir. Diyarbakır ve İstanbul’daki SHÇEK gibi kurumlara yönelik çocuk sanat eğitimi, eğitmen eğitimi gibi çeşitli gönüllü çalışmaları olmuştur.
Halen kızıyla birlikte açtıkları atölyelerinde sanat çalışmalarını sürdürmekte ve farklı yaş gruplarına yönelik dersler vermektedirler. Bunun yanı sıra, Sonja Böhlander Tanrısever, birçok kurumda da sanat ve sanat eğitimi üzerine çeşitli konularda seminerler vermektedir.
Yayınlar:
Yapı Kredi Kültür ve Yayıncılık “Çocukların Gözüyle Harfler” proje çalışması, atölye kuruculuğu ve eğitmenlik 1998.
“Çocuk ve Genç İçin Sanatsal Yaratmanın Önemi ve Malzemeyle Olan İlişkisi”
“Sosyal Kültürel Yaşamı Deneyimi” adlı SKYGD kitabında bir bölüm 2008.
Yapı Kredi Kültür ve Yayıncılık “Beyoğlu Çocuklarının Gözüyle Beyoğlu Resimleri” 2001.
“Integration and Playfullness in Art Pedagogy for Children”: Seminar at InSEA (International Society for Education Through Art), “Living On a Bridge, Seventh European Regional Congress, 2004.
“Cultural Bridges Between Countries” Swedish-Turkish Art Pedagogical Development Seminar on Children and Children’s Artistic Creating, Swedish Institute, 2003.
Kadriye Tezcan Akahmet’in “Eğitim Ortamı Olarak Müzeler” adlıkitabında bir bölüm. “Çocuklara Yönelik Sanat Eğitiminde Yenilikler”.Yıldız Teknik Üniversitesi için konferansmetni2001.
Sanat Eğitimi alanındaki birikimlerini kızı ile birlikte bir kitap haline getirmiştir (“Free Art Learning With Kids” http://www.dr.com.tr/ekitap/free-art-learning-with-kids-introduction-book-i) ve şu an Amazon ile iBooks üzerinden 51 ülkeye erişim sağlanabilmektedir.
Yayınladığı makaleler arasında;
Yıldız Teknik Üniversitesi “Müzecilik ve Eğitim” başlığı altında çocuk sanat eğitiminde yenilikler (2003)
Ülkeler Arasında Kültürel Köprüler başlığı altında, İsveç Enstitüsünün katkıları ile basılan “Sanat Pedagojik Semineri” konulu bir yayın (2003)
INSEA (Uluslararası Sanat Yolu ile Eğitim Kurumu) 5. Avrupa bölgesel kongresi kapsamında “Çocuklara Multidisipliner Sanat Pedagoji ve Oyun” (2004)
SKYGD Sosyal Kültürel Yaşamı Destekleme Deneyleri (2009)
Sanat Atölyeleri için program giriş
Çocuk ve genç için sanatsal yaratmanın önemi ve malzemeyle olan ilişkisi
Üye olduğu kurumlar arasında UPSD “Uluslararası Plastik Sanatlar Derneği” aynı zamanda yönetim kurulu üyesidir, UNESCO, Avrupa Rehabilitasyon Merkezi” (AREM) ve “Sosyal Kültürel Yaşamı Geliştirme Derneği” (SKYGD) yer almaktadır.
Sanat yapıtları dünyanın çeşitli ülkelerindeki sanat koleksiyonlarında yer almaktadır.